Wit Gruszka

---

Edukacja i działalność społeczna

Wit Gruszka pochodził z rodziny zakorzenionej w Czeladzi od pokoleń. Był synem Ludwika, który przez wiele lat pracował w kopalni „Czeladź” oraz pełnił funkcję członka Rady Miejskiej tej miejscowości. Ukończył edukację podstawową w rodzinnym mieście, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum w Siemianowicach Śląskich, po czym zdobył dyplom Liceum Pedagogicznego w Sosnowcu. Krótko studiował socjologię na Uniwersytecie Wrocławskim.

Początkowo pracował jako nauczyciel w czeladzkiej szkole podstawowej oraz w placówkach oświatowych w Sosnowcu. W 1953 roku rozpoczął pracę w urzędzie miejskim, gdzie został podinspektorem szkolnym w Wydziale Oświaty Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Czeladzi. Następnie, od 1959, piastował stanowisko kierownika Referatu Wojskowego, a później inspektora archiwisty. W czasach PRL-owskich unikał zaangażowania w organizacje polityczne, jednak od 1966 roku był członkiem Polskiego Związku Filatelistów, gdzie aktywnie przewodniczył komisjom rewizyjnym czeladzkiego koła oraz sosnowieckiego oddziału.

Gruszka był także członkiem Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi, które powstało w 1983 roku, a po 1989 roku dołączył do Klubu Rodów Czeladzkich. W latach 1994-2002 pełnił funkcję radnego Rady Miejskiej Czeladzi w dwóch kadencjach. W pierwszym przypadku został wybrany z lokalnego komitetu „Czeladź 1994”, a cztery lata później z listy komitetu „Nowa Czeladź”. W obu kadencjach przewodniczył komisji inwentaryzacyjnej Rady Miejskiej.

W 1996 roku był inicjatorem obchodów stulecia urodzin wybitnego czeladzianina, fizyka i wynalazcy Józefa Mazura. Uroczystości miały miejsce w listopadzie i obejmowały nadanie mu pośmiertnie godności honorowego obywatela miasta. Przy tej okazji w kościele pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika w Czeladzi odprawiono specjalną mszę, podczas której odsłonięto tablicę pamiątkową. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele środowiska akademickiego z Warszawy, Wrocławia oraz Wojska Polskiego. Wit Gruszka napisał również broszurę biograficzną poświęconą Józefowi Mazurowi, zatytułowaną „Józef Mazur – badacz chmur i mgieł” (Czeladź 1996).

Działalność publicystyczna

Wit Gruszka, jako autor wielu istotnych publikacji, skupił się głównie na historii swojego rodzinnego miasta oraz na osobach z nim związanych. Jego artykuły ukazywały się w takich czasopismach jak samorządowe „Echo Czeladzi”, „Gość Niedzielny”, „Zeszyty Czeladzkie”, „Niedziela” i innych periodykach. Gruszka na łamach „Echa Czeladzi” przygotował cykl historyczny pod tytułem „Wydarzenia sprzed lat, czyli repetitio est mater studiorum”, w którym podejmował różnorodne tematy, takie jak historia Polskiego Radia oraz przemiany cywilizacyjne w Polsce.

Wśród jego licznych publikacji można znaleźć artykuły takie jak: „Tu mówi Polskie Radio. W 75 rocznicę powstania radia w Polsce i pierwszym radiu w Czeladzi” (2000, nr 6, s. 15), „Od burmistrza do …burmistrza” (1997, nr 11, s. 17), „Bractwo św. Anny w Czeladzi” (2002, nr 9, s. 16) oraz cztery części serii „Jak to drzewiej bywało”, które opisują obyczaje mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego z lat 90-tych XX wieku (1998, numery 3–6).

Gruszka wyróżniał się także opisami sylwetek znanych osobistości z Czeladzi. W jego artykułach można znaleźć wspomnienia o Henryku Grabowskim, skoczku w dal, Czesławie Słaniu, grawerze i projektancie znaczków pocztowych, oraz Zygmuncie Szkocnym, twórcy miniaturowych książek. Nie zabrakło także wzmianki o Henryku Krysiaku, wybitnym organiście czeladzkim (Piękny jubileusz Henryka Krysiaka. 60 lat za organowym manuałem, „Echo Czeladzi”, 1999, nr 12, s. 10) oraz policjancie zamordowanym w Katyniu, Szczepanie Stradowskim (Policjant Szczepan Stradowski, „Echo Czeladzi”, 2002, nr 6, s. 17).

Na przestrzeni swojego życia, Wit Gruszka napisał niemal 50 publikacji, co dokumentuje Regionalna bibliografia Czeladzi (do 2008 włącznie). Oprócz broszury poświęconej profesorowi Józefowi Mazurze, w swoim dorobku ma również esej filozoficzno-religijny zatytułowany „Filozofia Istnienia” (2003) oraz dramaty: „Anioł Wizytek” (Czeladź 2007) i „Nie zabijaj!” (Czeladź 2004), które odnoszą się do historycznych wydarzeń religijnych oraz losu Polaków w trakcie II wojny światowej odpowiednio.

Gruszka przez całe życie prowadził zapisy dotyczące wydarzeń z zakresu życia prywatnego oraz społecznego w Polsce i na świecie, co pozwoliło mu na pozostawienie bogatego archiwum rękopiśmiennego w formie dziesiątek zeszytów. Zasłynął jako laureat wielu wyróżnień w konkursach wspomnieniowych, między innymi w 1987 roku w zaprzyjaźnionym konkursie Śląskiego Instytutu Naukowego i „Dziennika Zachodniego” dotyczącego generała Jerzego Ziętka oraz w 1989 roku w konkursie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i „Gazety Wyborczej” za relację „Dni, które pisała historia”. W 2005 roku, z okazji premiery dramatu „Nie zabijaj!”, Klub Rodów Czeladzkich zorganizował dla niego uroczysty wieczór autorski, co ukazuje jego znaczenie w lokalnej kulturze. W 1995 roku Honorem zyskał Nagrodę Miasta Czeladź.

Odznaczenia

Wit Gruszka, z imponującym dorobkiem wyróżnień, zdobył Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski w roku 1988, co potwierdza jego zasługi dla kraju.

Wcześniej, w 1983 roku, uhonorowany został Złotym Krzyżem Zasługi, a już w 1982 roku przyznano mu złotą odznakę „Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego”.

Oprócz tych niezwykle prestiżowych nagród, otrzymał także wyróżnienia w dziedzinie filatelistyki, w tym Brązową, Srebrną oraz Złotą Odznakę Honorową Polskiego Związku Filatelistów.

Życie prywatne

W 1960 roku, Wit Gruszka zawarł związek małżeński z Marią Szkoc, która była córką nauczyciela czeladzkiego, Stanisława. Wspólnie doczekali się córki Barbary, uzdolnionej poetki i dziennikarki. Jej jeden z tomików poetyckich, noszący tytuł Szara jak wróbel, wydany w Sopocie w 2012 roku, był hołdem dla ojca. W treści tej publikacji autorka zawarła przeżycia, które towarzyszyły jej podczas jego długotrwałej choroby oraz odlatującego życia. Na okładce tego tomiku można znaleźć zdjęcie Wita z ostatnich lat jego życia.

Wit Gruszka spoczywa na cmentarzu parafialnym w Czeladzi, gdzie wielu z jego bliskich może odwiedzać jego grób i oddawać mu hołd.

---

Oceń: Wit Gruszka

---