Piaski (Czeladź)

---

Historia

Osada Piaski, która powstała z natury górniczej, miała swoje początki w połowie XIX wieku. W 1860 roku rozpoczęto pierwsze próby poszukiwania węgla kamiennego, jednak te wysiłki nie przyniosły rezultatów. Sytuacja zmieniła się po 1867 roku, kiedy Niemcy uruchomili na Piaskach szyb wydobywczy „Ernest” oraz szyb odwadniający „Michał”, które nosiły imiona ich właścicieli. W tym okresie kopalnia zyskała popularność pod nazwą „Ernest-Michał” lub po prostu „Piaski”. W 1879 roku miała miejsce istotna zmiana, gdy Francuzi przejęli kontrolę nad kopalnią, nazywając ją „Czeladź”. Rozpoczęli także budowę nowego szybu wydobywczego „Julian” oraz szybu wentylacyjnego „Abraham” i „Milowicki”, zmieniając wcześniejsze nazwy szybów: „Ernest” na „Piotr” i „Michał” na „Paweł”. W latach 1882–1885 powstało pierwsze osiedle górnicze w Piaskach, co przyczyniło się do znacznego wzrostu liczby budynków mieszkalnych, zwłaszcza w okresie międzywojennym.

W architekturze tego miejsca wyróżniają się różne obszary, takie jak stara i nowa kolonia, białe domy oraz budynki wykonane z betonu. W Piaskach wybudowano także pałac zarządcy, kościół w stylu wczesnoromańskim, a także szkoły, przedszkole, klub, sokolnię i boisko sportowe, co znacząco wpłynęło na rozwój społeczny osady. Niestety, 3 kwietnia 1924 roku miała miejsce tragedia, gdy w wyniku tłumienia strajku przez policję zginęło czterech robotników. W czasie obu wojen światowych kopalnia była pod kontrolą Niemców, a w latach 1942–1945 funkcjonowała jako oboz dla angielskich jeńców wojennych (Stalag Arb-Kdo E 587).

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku kopalnia została znacjonalizowana, a w 1973 roku zintegrowana z kopalnią „Milowice”, przyjmując wspólną nazwę „Milowice-Czeladź”. W 1976 roku połączono ją z kopalnią „Saturn”, tworząc nową nazwę „Czerwona Gwardia”, która po kilku latach, w 1990 roku, powróciła do pierwotnej nazwy „Saturn”. Niestety, w 1996 roku działalność kopalni zakończono.

Wschodnia część Piasków, do dnia 1 kwietnia 1951 roku, była częścią administracyjną Będzina i znana była jako kolonia Małobądz. W obrębie tej kolonii istniało osiedle o złej reputacji, zwane Brazylią, zamieszkane przez najuboższych robotników z kopalni „Czeladź” oraz huty „Aleksander”, która później przekształciła się w „Milowice”. Po II wojnie światowej, na Piaskach zbudowano wiele zakładów przemysłowych, jednak ich działalność ustała w okresie transformacji, a na bazie ich majątku powstały nowe przedsiębiorstwa. W latach 1947–1952 wybudowano osiedle domków drewnianych, podarowanych przez Finów, co zakończyło istnienie Brazylii. Niestety, wkrótce część tych drewnianych budynków została zniszczona, a ich miejsce zajęło budownictwo z wielkiej płyty. Zniszczono także wiele murowanych domów, które powstały za czasów francuskich. Ponadto, w Piaskach wzniesiono pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej, który został usunięty w 2018 roku na mocy ustawy dekomunizacyjnej uchwalonej przez Sejm.

---

Oceń: Piaski (Czeladź)

---