Jan Ogłódek, urodzony 21 października 1899 roku w Czeladzi, był cenionym polskim architektem, którego działalność miała wpływ na rozwój polskiej architektury w XX wieku. Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie - zmarł 11 listopada 1941 roku w Auschwitz-Birkenau, co podkreśla mroczne czasy, w których przyszło mu żyć i tworzyć.
Ogłódek był uczniem oraz współpracownikiem znanego architekta Adolfa Szyszko-Bohusza, co świadczy o wysokich kwalifikacjach i aspiracjach artystycznych, które odznaczały jego karierę zawodową.
Pochodzenie
„Jan Ogłódek przyszedł na świat 21 października 1899 roku w Czeladzi. Był synem Hipolita oraz Marianny. Jego ojciec prowadził zakład stolarski w rodzinnym mieście, co świadczy o ich rzemieślniczych tradycjach. Rodzina Hipolita dysponowała również znacznym majątkiem ziemskim, co przyczyniło się do ich stabilnej pozycji społecznej.”
Wykształcenie i praca zawodowa
Jan Ogłódek, urodzony w 1924 roku w Poznaniu, rozpoczął swoją karierę edukacyjną, zdając egzamin dojrzałości w Państwowej Szkole Budownictwa. W czasie nauki mieszkał na stancji, gdzie poznał Lucynę, swoją przyszłą żonę. Znana jako Lila, zajmowała się malarstwem i miała swoje korzenie w Berlinie. Para doczekała się syna Zbigniewa, który niestety zmarł nagle w wieku kilkunastu lat z powodu nieprzewidzianej choroby.
W 1925 roku Jan podjął studia na Wydziale Architektury krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, które ukończył w 1930 roku. Ponieważ jego sytuacja materialna była trudna, przez cały okres nauki konieczne było łączenie kształcenia z pracą zarobkową, co pozwalało mu na utrzymanie rodziny. Już jako młody student zdobył pierwszą nagrodę w konkursie na uregulowanie ul. Chopina, pracując jednocześnie przy budowie Gmachu Województwa w Toruniu.
Od 1932 roku Jan Ogłódek zatrudnił się w biurze Adolfa Szyszko-Bohusza, gdzie brał udział w wielu istotnych projektach. Był zaangażowany w renowację Zamku Królewskiego na Wawelu oraz budowę Krypt Marszałka Józefa Piłsudskiego. Jego umiejętności i rzetelność zyskały uznanie, a sam Adolf Szyszko-Bohusz podkreślał, że Jan był niezwykle zdolnym fachowcem.
W 1936 roku Jan zaprojektował Pawilon okocimskich browarów w Lesie Wolskim w Krakowie. Dodatkowo, jako członek Polskiej Korporacji Akademickiej Arcadia, wnosił znaczący wkład w rozwój architektury oraz kultury w Polsce.
Okoliczności śmierci
Rodzina Ogłódków to stara, szanowana oraz niezwykle patriotyczna rodzina z Czeladzi. Mieszkańcy tego miasta, łącznie z pradziadkiem Jana, angażowali się w powstanie styczniowe, które miało miejsce w 1863 roku. W wyniku tych wydarzeń, w roku 1870, Czeladź utraciła swoje prawa miejskie. Jan dorastał w atmosferze miłości do Ojczyzny i brał aktywny udział w powstaniu śląskim, które było niezwykle ważnym momentem w historii regionu.
Podczas II wojny światowej Jan również nie pozostawał obojętny wobec okupacji niemieckiej. Wraz z bratem Czesławem, angażowali się w działalność Stronnictwa Demokratycznego w Krakowie. Ich praca skupiała się na akcjach wydawniczych oraz kolportażu prasy podziemnej. Dodatkowo, oddali swoje mieszkanie przy ul. Madalińskiego 7 na potrzeby konspiracyjnej drukarni, co ich zaangażowanie jeszcze bardziej wzmacniało.
Jednak działania braci miały tragiczne konsekwencje, gdyż zostali oni aresztowani. Chwile aresztowania były bardzo przejmujące. Możliwe jest, że moment ten przybliża fragment książki „Za murami monte”, który szczegółowo opisuje wydarzenia z 17 stycznia 1941 roku, kiedy to w Krakowie aresztowano Iza Marcównę w lokalu tajnej drukarni „Dziennika Polskiego”. Wraz z nią w areszt wpadli również dwaj bracia Wielebnowscy, którzy pracowali przy druku gazety.
Tego samego dnia, o godzinie 8.15, aresztowania odbyły się przy zamknięciu ulic wozami pancernymi, co szybko rozpowszechniło się po mieście. Niestety, wielu ludzi, mimo wyraźnych ostrzeżeń, nie zareagowało i wkrótce również zostali aresztowani. Wśród nich byli inż. Jan Ogłódek, jego brat Czesław, adwokat Adler, Dackow oraz dr Kwaśniewski, byli działacze konspiracyjnego Stronnictwa Demokratycznego.
Po aresztowaniu bracia zostali przewiezieni do więzienia na Montelupich, gdzie władzę sprawowało Gestapo. Po długim okresie tortur, więźniowie zostali przetransportowani do obozu w Oświęcimiu, gdzie ich los stał się tragiczny. W przededniu śmierci umieszczono ich w „Bloku Śmierci”, znanym jako blok nr 11. Na dzień 11 listopada 1941 roku, rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę, zaplanowano egzekucję.
Egzekucja była szczególnie brutalna, polegająca na strzale w tył głowy z broni małokalibrowej, a straceni, w tym Jan i Czesław Ogłódek, padli ofiarą działania podoficera raportowego Gerharda Palitzscha. Tego dnia, przy ścianie Straceń, w bloku nr 11, zginęło wiele osób, w większości Polaków. Ciała ofiar pochowane zostały w krematorium nr 1 na terenie obozu. W aktach zgonu Jan i Czesław Ogłódek zostali zarejestrowani z fałszywą datą śmierci, która wskazywała 10 listopada 1941 roku.
Przypisy
- A. Cyra, Wśród straconych 11 listopada 1941 byli więźniowie z Zagłębia – z Będzina i Czeladzi, http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/695331,wsrod-straconych-11-listopada-1941-byli-wiezniowie-z-zaglebia-z-bedzina-i-czeladzi,id,t.html
- B. Zbroja, Architektura międzywojennego Krakowa 1918-1939, Wysoki Zamek, Kraków 2013, s. 200
- Autor nieznany, Pomnik niepodległości stanie w Toruniu, "Dzień Pomorski" Nr. 23 1929, s. nieznana
- W. Kurkiewiczowa, Za murami monte, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 49-50
- A. Paluch, Rewitalizacja modernistycznego Pawilonu w Lesie Wolskim z przeznaczeniem na kawiarnię i przestrzeń wystawienniczą, Praca licencjacka, Kraków 2016, s. 12
- A. Paluch, Rewitalizacja modernistycznego Pawilonu w Lesie Wolskim z przeznaczeniem na kawiarnię i przestrzeń wystawienniczą, Praca licencjacka, Kraków 2016, s. 11
Oceń: Jan Ogłódek